Правовые аспекты продажи товаров без документов для индивидуальных предпринимателей в Казахстане

Жеке кәсіпкерлер (ЖК) тауарларды сатумен айналысқанда, оларды жеткізушілерден ресми құжаттармен сатып алу әрдайым мүмкін бола бермейді. Көп жағдайда тауарлар базарлардан немесе жеке тұлғалардан сатып алынады, ал құжаттар (тіпті тауарлық чектер) алу мүмкіндігі болмайды. Осы жағдайда, ЖК жеңілдетілген режимде құжатсыз алынған тауарды сата ала ма? Бұл салық заңнамасын бұзу болып табылмай ма?

Осы сұраққа жауап беру үшін, салық заңнамасына және бухгалтерлік есеп туралы заңдарға сүйенуге болады. Қазақстан Республикасының «Бухгалтерлік есеп туралы» заңына, Салық кодексіне және бухгалтерлік есеп жүргізу қағидаларына сәйкес, ЖК бухгалтерлік есеп жүргізбеуге және қаржылық есептілікті тапсырмауға құқылы, егер:

1. олар арнайы салықтық режимдердің бірін қолданса;
2. ҚҚС төлеуші болмаса;
3. табиғи монополия субъектісі болмаса.

Егер ЖК осы үш шарттың біріне сәйкес келмесе, онда бухгалтерлік есеп жүргізу және қаржылық есептілікті тапсыру міндетті болып табылады. Сонымен қатар, бухгалтерлік есеп жүргізбейтін ЖК де шаруашылық операциялары бойынша алғашқы құжаттарды ресімдеуге міндетті. Бухгалтерлік есеп жүргізу қағидаларына сәйкес, түгендеу барысында анықталған артық тауарлар табыс ретінде танылады және кіріске алынады.

Қазақстан Республикасының Салық кодексінің 238-бабының 1-3 тармақтарына сәйкес, салық төлеуші тегін алған мүліктің, жұмыстар мен қызметтердің құнын өз табысы ретінде тануы тиіс. Бұл табыс мүлік, жұмыстар немесе қызметтер алынған салық кезеңінде есепке алынуы керек.

Осылайша, жеңілдетілген режимдегі ЖК алғашқы құжаттары жоқ тауарды өткізуге құқылы. Бірақ, мұндай тауарды сатпас бұрын, оны табыс ретінде танып, тегін алынған мүлік ретінде кіріске алу қажет. Содан кейін тауарды стандартты тәртіпте өткізуге болады.