Депозиттік сыйақы: қайда және қалай көрсету керек?

Депозиттерді банктерде тек жеке тұлғалар ғана емес, сонымен қатар ұйымдар да ашып, пайдалана алады. Мысалы, жеңілдетілген режимдегі жауапкершілігі шектеулі серіктестіктер (ЖШС) бос қаражаттарын депозитте сақтай алады. Заңды тұлғалар үшін депозиттер бойынша сыйақы есептеледі. Пайыздарды қалай көрсету керек? Сыйақыны 910.00 нысанындағы жалпы табысқа қосу керек пе, әлде 100.00 нысанын тапсыру қажет пе? Оны қарастырайық.

Депозит бойынша пайыздарды жеңілдетілген режимдегі ЖШС-нің жылдық табысына енгізу керек пе? Қазақстан Республикасының Салық кодексіне жүгінейік.

Қазақстан Республикасының Салық кодексінің 226-бабына сәйкес, салық төлеушінің барлық табыс түрлері (ҚҚС және акциз сомаларын қоспағанда) жиынтық жылдық табысқа кіреді. Оның ішінде:

• өткізу табысы (226-бап 1-тармақ 1) тармақшасы НК РК);
• депозит бойынша сыйақы (226-бап 1-тармақ 17) тармақшасы НК РК).

Сонымен қатар арнайы режимдерді (оның ішінде жеңілдетілген режимді) қолданған кездегі табыстарға қатысты норманы ескеру қажет. НК РК 681-бабының 3-тармағы 1) тармақшасына сәйкес, жеңілдетілген режимді қолданған кездегі 681-баптың 2-тармағында көрсетілген табыс мөлшері заңды тұлға тарапынан жалпыға бірдей белгіленген тәртіпте, НК РК 7-бөліміне және 681-баптың 5-8 тармақтарына сәйкес айқындалады.

Бұл нормалар Қазақстанда және одан тыс жерлерде алынған келесі табыстарға қатысты:

• тауарларды өткізу, жұмыстарды орындау, қызметтерді көрсету, оның ішінде роялти, мүлікті жалға (арендаға) беруден табыс;
• міндеттемелерді есептен шығарудан түскен табыс;
• талап ету құқығын беруден табыс;
• бірлескен қызметті жүзеге асырудан табыс;
• борышкер мойындаған айыппұлдар, өсімпұлдар және басқа да санкциялар;
• шығындарды жабу үшін мемлекеттік бюджеттен алынған сомалар;
• түгендеу кезінде анықталған материалдық құндылықтардың артығы;
• кәсіпкерлік мақсаттарға арналған өтеусіз алынған мүлік;
• жалға алушының жеке кәсіпкер-жалға берушінің жалға берілген мүлікті ұстау және жөндеу шығындарын өтеуі;
• жалға алушының жеке кәсіпкерден жалға алынған мүлікті ұстау және жөндеу шығындары, жалдау ақысы есебіне жатқызылатын.

НК РК 681-бабының 4-тармағына сәйкес, 681-баптың 2-тармағында көрсетілмеген табыстарды алған кезде жеңілдетілген режимді қолданатын салық төлеушілер салықтарды есептеуді, төлеуді және салықтық есептілікті НК РК-ге сәйкес жалпыға бірдей белгіленген тәртіппен жүзеге асырады.

Осылайша, жеңілдетілген режимдегі ЖШС-нің депозит бойынша сыйақы табыстары (заңды тұлға болғандықтан) жалпыға бірдей белгіленген тәртіпте салық салынады. Бұл сыйақы сомаларына бухгалтерлік есеп жүргізуді және 100.00 нысанын тапсыруды білдіреді.

Жеңілдетілген режимдегі ЖШС-нің басқа табыстары 910.00 нысанында көрсетіледі.

Депозит бойынша сыйақыны есептеуді қалай жүргізу керек? Депозит бойынша пайыздарды бухгалтерлік есепке алу үшін 1050 «Жинақ шоттардағы ақша қаражаты» шоты қолданылады. Онда депозит бойынша қозғалыстар есептеледі. Ал 1215 «Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің (басқалардың) қысқа мерзімді дебиторлық берешегі» шотында осы депозит бойынша есептелген сыйақылар есепке алынады.

Бұл операцияны есепте келесі бухгалтерлік жазбалармен көрсетуге болады:

• депозит ашу және ақша қаражатын депозитке аудару: Дт 1050 Кт 1030;
• депозиттік шоттан ағымдағы шотқа ақша қаражатын аудару: Дт 1030 Кт 1050;
• депозит бойынша есептелген пайыздар банктегі ағымдағы шотқа түсті: Дт 1215 Кт 6110;
• есептелген сыйақы есеп айырысу шотына аударылмай, депозиттік шотта капитализацияланды: Дт 1050 Кт 6110;
• есептелген сыйақы (КТС-ты шегергеннен кейін) банктегі ағымдағы шотқа аударылды: Дт 1030 Кт 1215;
• банктің төлем көзі бойынша ұсталған КТС 15% мөлшерлемемен есептелген депозит табысынан ұсталды: Дт 1410 Кт 1215.

ЖШС депозит бойынша сыйақыны 100.00 және 910.00 нысандарында қалай көрсету керек? Есепке алынған депозит бойынша сыйақы сомаларын кейін салықтық есептілікте көрсету қажет. НК РК 302-бабының 2-тармағына сәйкес, бюджетке төленуге тиіс КТС сомасы төлем көзі бойынша ұтыстардан, сыйақылардан, дивидендтерден алынған табыстан төлем көзі арқылы ұсталған КТС сомасына азайтылады, егер бұл салықты төлем көзі ұстағанын растайтын құжаттар болса (банк).

Бұл норма әлеуметтік салада қызмет атқаратын ұйымдарға қолданылмайды, сондай-ақ депозит сыйақысынан төлем көзі бойынша ұсталған КТС бойынша коммерциялық емес ұйымдарға қолданылмайды.

Осылайша, депозит бойынша сыйақы ЖШС-нің жиынтық жылдық табысына НК РК 225 және 226-баптарына сәйкес енгізілуі тиіс. Бірақ оның бір бөлігі 910.00 нысанында, ал депозит сыйақысы түріндегі бөлігі – 100.00 нысанында көрсетіледі.

100.00 нысанын жасау ережелеріне сәйкес, алдымен сыйақыдан КТС сомасын есептеу, содан кейін оны шегерімдерге азайту қажет. Банк салық агенті ретінде клиенттерге сыйақы сомаларын ЖТС (жеке тұлғалар үшін) немесе КТС (ЖШС үшін) ұсталғаннан кейін аударады.

Яғни, егер ЖШС банк шотына 100 000 теңге сыйақы алса, бұл банктің төлем көзі бойынша КТС-ты (15%) алдын ала ұстап қалғанын білдіреді.

Қарапайым пропорция арқылы банктің бастапқыда қандай сыйақы сомасын есептегенін және төлем көзі бойынша қандай КТС ұсталғанын білуге болады: 100 000 *15 / 85 = 17 647 тг. (төлем көзі бойынша ұсталған КТС). 100 000 +17 647 = 117 647 тг. (банктің есептеген сыйақы сомасы, оны ЖШС өзінің 100.00 нысанында көрсетуі тиіс).

Бұл сомаларды растау үшін банктен жылдың соңында анықтама алу қажет. Анықтама негізінде 100.00 нысанымен есептелген КТС сомасын банк ұстап қалған КТС сомасына азайтуға болады. Ол 100.00 нысанында «Сыйақы түріндегі табыстан төлем көзі бойынша ұсталған КТС, салықтық кезеңде ұсталған» жолында көрсетіледі. Осылайша, НК РК 681-бабы 4-тармағы нормасы сақталады.

910.00 нысанында жеңілдетілген режимдегі ЖШС депозит бойынша сыйақы сомаларын көрсетпейді.

Нашли ошибку?