Ғимараттың күрделі жөндеуі: жөндеу шығындарын есептеу және баланстық құн

Компаниялар балансындағы ғимараттар уақыт өте келе жөндеуді қажет етеді. Бұл жөндеу ағымдағы немесе күрделі болуы мүмкін. Негізгі құралдарды жөндеу шығындарын бухгалтерлік есепте қалай көрсету керек? Күрделі жөндеу шығындары ғимараттың баланстық құнын арттыра ма? Осы сұрақтарды зерттеп көрейік.

Күрделі жөндеу мен ағымдағы жөндеудің айырмашылығы неде? ҚР заңнамасы бұл екі ұғымға нақты анықтама бермейді, бірақ бухгалтерлік есеп тұрғысынан олардың шекарасы бар. Күрделі жөндеу, әдетте, негізгі құралдардың бөлшектерін жаңартуды білдіреді, ал ағымдағы жөндеу ұсақ ақауларды жоюға бағытталған. Ағымдағы жөндеу техникалық қызмет көрсету үшін жүргізіледі, ал күрделі жөндеу ғимараттың функционалдығын арттыру мақсатында жүзеге асырылады.

Негізгі құралдар Халықаралық қаржылық есеп стандарттары (ХҚЕС) 16 «Негізгі құралдар» стандартына сәйкес есептеледі. Негізгі құралдардың бастапқы құны актив ретінде тек белгілі шарттар орындалғанда ғана есепке алынады. Бұл шарттар: ұйымның болашақта экономикалық пайда алу мүмкіндігі және объектінің бастапқы құнын сенімді бағалау.

Күнделікті техникалық қызмет көрсету шығындары негізгі құралдардың баланстық құнына кірмейді, себебі олар пайда мен шығындар құрамында танылады. Оларға қызмет көрсетуші қызметкерлердің еңбекақысы, шығын материалдары, және ұсақ бөлшектерді сатып алу жатады.

Күрделі жөндеу кезінде, егер ол негізгі құралдардың пайдалану мерзімін ұзартуға немесе олардың экономикалық пайдаларын арттыруға әкелетін болса, бастапқы құнды арттыруға жатқызылады. Ал ағымдағы жөндеу шығындары, әдетте, сол кезеңдегі шығындар ретінде танылады.

Жөндеу шығындарының бухгалтерлік есебі ХҚЕС бойынша жүргізіледі. Ағымдағы жөндеу шығындары есепті кезеңде танылады, ал күрделі жөндеу шығындары негізгі құралдың баланстық құнын арттыруға жатады. Бұл сома кейінгі амортизациялық аударымдар арқылы компания шығыстарына қосылады.

Бухгалтерлік есеп шоттар жоспарына сәйкес, жөндеу шығындары үшін 2930 «Аяқталмаған құрылыс» шоты пайдаланылады. Негізгі құралдарды күрделі жөндеу мен жаңғырту үшін 2933 шот қолданылады. Операциялар жөндеу мен жаңғырту кезінде пайдаланылған материалдар, қызметкерлердің еңбекақысы және оларға есептелген салықтар бойынша жазбалармен рәсімделеді.

Жөндеу шығындарын есептен шығару үшін жөндеу сметасы, құрылыс материалдарын пайдалану ведомосы және есептен шығару актісі рәсімделеді. Акт комиссия мүшелерімен қол қойылып, компания басшысымен бекітіледі.

Салық есебінде негізгі құралдар "бекітілген активтер" ретінде қарастырылады. Күрделі жөндеу шығындары салық есебінде ғимараттың баланстық құнын арттырады, бұл салықтық шегерімдерге әсер етеді.

Қорытындылай келе, ғимараттардың күрделі жөндеу шығындарының есебі – күрделі процесс. Бұл сома кейін амортизациялық аударымдар арқылы салықтық есепте маңызды рөл атқарады. Сондықтан бухгалтерлік есепте қателіктерден аулақ болу үшін кәсіби кеңес алу ұсынылады.