Салықтық тәуекелдер: қызмет көрсету стандарттары мен шығыстар

Кейде компаниялар өз қызметтерін ОКЭД тізімінде көрсетілмеген бағыттарда жүзеге асырады. Мұндай жағдайларда сатып алушының салықтық тәуекелдері туындай ма? Салық органдарымен проблемалар бола ма, және бұл қызметтердің құны шегерімдерден алынып тасталуы мүмкін бе?

Қазақстан Республикасының Салық кодексіне назар аударайық. ҚР СК 242-бабының 1, 3, 3-1-тармақтарына сәйкес, табыс алуға бағытталған қызметтермен байланысты салық төлеушінің шығыстары, ҚР СК-де көрсетілген шегерімдерден басқа, салық салынатын табысты анықтауда шегерімге жатады.

Шегерімдер салық төлеушінің табыс алу мақсатында жасаған шығыстарын растайтын құжаттары болған жағдайда, нақты шығындар бойынша жүзеге асырылады.

Болашақ кезеңдердегі шығыстар, ХҚЕС және ҚР бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы заңнамасына сәйкес анықталған, олар қатысты салықтық кезеңде шегерімге жатады.

ҚР СК 412-бабы 1-тармағының 8) тармақшасында, егер азаматтық-құқықтық мәміле құны 1 000 АЕК-тен асатын болса, тауарларды, жұмыстарды, қызметтерді сатып алуға байланысты шығыстар бойынша шегерімдер ҚР СК 242-бабының 3-тармағының талаптарына сай, ЭШФ немесе сатып алушының ЖСН/БСН-і көрсетілген деректерді тіркеу және (немесе) беру функциясы бар БКМ чегі болған жағдайда жүргізіледі. Алайда, мына жағдайларды қоспағанда:

• ҚР СК 412-бабы 13-тармағының 4, 5, 6-тармақшаларында көрсетілген жағдайлар;
• бейрезиденттен жұмыстар мен қызметтерді сатып алу;
• ЕАЭО мүше мемлекеттерінің аумағынан әкелінген тауарлар;
• ЕАЭО мүше мемлекеттерінің аумағына әкелінген, ЕАЭО кеден заңнамасына және (немесе) ҚР кеден заңнамасына сәйкес декларациялануға жататын тауарлар.

ҚР СК 412-бабы 2-тармағының 1) тармақшасында, шегерімдер қағаз тасығыштағы шот-фактура болған жағдайда да жүргізіледі. Шот-фактураны жазып беру күні шығыстарды тану күніне әсер етпейді.

ҚР СК 242-бабының 4-тармағына сәйкес, шығыстарды тану, соның ішінде тану күні ХҚЕС және (немесе) «Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы» заң талаптарына сәйкес жүзеге асырылады.

Егер ХҚЕС және (немесе) ҚР бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы заңнамасы талаптарына сәйкес шығыстарды тану тәртібі ҚР СК-дегі шегерімдерді анықтау тәртібінен өзгеше болса, онда аталған шығыстар салық салу мақсатында ҚР СК-де белгіленген тәртіппен есепке алынады.

ОКЭД туралы ақпарат: қызмет түрлерінің классификаторы белгілі бір қызмет түрлерін рұқсат етпейді немесе тыйым салмайды, тек статистикалық деректерді көрсетеді.

ҚР заңнамасы қате көрсетілген ОКЭД үшін санкцияларды қарастырмайды. Дегенмен, компания жүзеге асыратын барлық қызмет түрлері Жарғыда көрсетілуі және бекітілуі тиіс.

Әдетте, ЖШС немесе ЖК тіркелген кезде негізгі және қосымша ОКЭД беріледі:

• Негізгі қызмет түрі – субъектінің жүзеге асыратын басқа қызмет түрлерінің кез келгенінің қосылған құнынан асып түсетін қызмет түрі.
• Қосымша қызмет түрі – негізгі қызметтен бөлек, үшінші тұлғаларға өнімдер мен қызметтер өндіру мақсатында жүзеге асырылатын қызмет түрі.
• Көмекші қызмет түрі – объектінің негізгі қызметін қолдау үшін, қысқа мерзімді сипаттағы тауарлар мен қызметтерді (тасымалдау, сақтау, сатып алу, өткізу, жөндеу, күзет және т.б.) қамтамасыз ететін қызмет түрі.

ОКЭД кодтары бойынша салық органдары салықтық жүктеме коэффициентін есептейді. Сонымен қатар, ОКЭД түріне байланысты статистика органдарына қызмет түрінің ерекшелігін ескере отырып статистикалық нысандар тапсырылады.

Қорытынды: егер жеткізушінің белгілі бір қызмет түріне қатысты қызмет көрсетуге ОКЭД-і болмаса және бұл қызмет бір реттік көрсетілсе, сонымен қатар жеткізуші компанияның жарғысына қайшы келмесе, ҚР СК 242-бабының талаптары сақталса, сатып алушының шегерімге жатқызу бойынша тәуекелдері жоқ.