Әлеуметтік төлемдер мен салықтар: қосымша жұмыстардағы қызметкерлердің табысы

Қызметкердің бірнеше жұмыс берушіде еңбек етуі қазіргі уақытта жиі кездесетін жағдай. Әр жұмыс беруші қызметкердің табысынан жеке табыс салығын (ЖТС) ұстап, бюджетке аударуы тиіс, сондай-ақ әлеуметтік төлемдер де төлеуі қажет. Сондықтан, қоса атқарушы қызметкердің табысына салықтар мен әлеуметтік төлемдерді есептеу тәртібін түсіну маңызды.

Қоса атқару жұмысы: анықтамасы

«Қоса атқару» термині ҚР Еңбек кодексінде (ЕК) нақты анықталған. 1-баптың 56-тармақшасына сәйкес, қоса атқару – қызметкердің:

• жүйелі түрде ақы төленетін;
• негізгі жұмыс уақытынан тыс атқаратын;
• еңбек шарты жасалуы міндетті жұмысы.

Қоса атқарудың екі түрі бар:

• Сыртқы қоса атқару: қызметкер негізгі жұмыс берушісінен тыс уақытта басқа ұйымға жұмыс істейді.
• Ішкі қоса атқару: қызметкер негізгі жұмысы бар ұйымның ішінде қосымша жұмыс атқарады.

Еңбек шарттары мен құқықтар

Екі түрдегі қоса атқару кезінде еңбек шартында қоса атқару туралы мәлімет көрсетілуі қажет. Бұл салық салу үшін маңызды. Қосымша жүктеме үшін жалақы емес, негізгі лауазым бойынша жалақыға үстеме ақы беріледі. Еңбек кітапшасына жазба енгізу қызметкердің өтініші бойынша ғана мүмкін.

Қоса атқарушы қызметкерлердің еңбек құқықтары ҚР ЕК нормаларына сәйкес толық қорғалады. Еңбек демалысы мен еңбекке уақытша жарамсыздық парағы әр еңбек шарты бойынша есептеледі.

Салықтар мен әлеуметтік төлемдерді есептеу

Қоса атқарушы қызметкерлердің табысынан ұстайтын салықтар мен әлеуметтік төлемдер мынадай:

• Әлеуметтік медициналық сақтандыру (ӘМС) – 3%;
• Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру (МӘМС) – 2%.

ӘМС бойынша 10 АЕК-тен аспайтын табыс шегеріледі, ал МӘМС бойынша қызметкердің айлық табысы ескеріледі. Мысалы, 2025 жылы 1 АЕК 850 000 теңге.

МЗЖ және ҚМЗЖ

Міндетті зейнетақы жарнасы (МЗЖ) 10% мөлшерінде есептеледі. Әлеуметтік кодекс бойынша, бұл шек әр жұмыс беруші үшін бөлек қолданылады. Қосымша міндетті зейнетақы жарналары (ҚМЗЖ) 2,5% мөлшерінде есептеледі.

Әлеуметтік салық

Әлеуметтік салық (ӘС) жұмыс берушінің салықтық режиміне байланысты. ӘС есептеу кезінде табыс, МЗЖ және МӘМС шегеріледі. Мысалы, егер қызметкердің табысы 650 000 теңге болса, ӘС есептеу формуласы былай:

    (табыс – МЗЖ – МӘМС) * 11% – ӘА.

ЖТС (Төлем көзінде ұсталған салық)

Қоса атқарушы қызметкерлердің табысынан ЖТС 10% мөлшерінде ұсталады. Шегерімдер бойынша ерекшеліктер бар, оған МЗЖ мен МӘМС бойынша шегерімдер кіреді.

Егер қызметкердің айлық жалақысы 25 АЕК-тен аспаса, онда ЖТС базасы 90% азайтылады. Бірақ, егер 14 АЕК стандартты шегерім негізгі жұмыс орнында қолданылып жатса, екінші жұмыс берушіде ол қолданылмайды.

Қосымша ақпарат

Қоса атқарушыны ресми рәсімдемеу ҚР ЕК-нің 33-бабын бұзу болып табылады. Бұл жағдайда айыппұл көзделген, оның көлемі бизнес түріне қарай 30-150 АЕК аралығында болады.

Қорытындылай келе, қоса атқарушылардың табысына салық салу штат қызметкерлерімен бірдей ережелермен жүргізіледі, тек МӘМС есебін мұқият қадағалау керек.